KATEDRA: kopuła - fasada - wnętrze - zakrystie - rzeźby - Sąd Ostateczny - freski - dzwonnica

Budowa kopuły katedry była jednym z najbardziej imponujących przedsięwzięć renesansu. Zaangażowało to mieszkańców Florencji na lata w debaty i konkursy, ale w końcu, dzięki geniuszowi Filipa Brunelleschiego, zadanie to zostało zrealizowane. Kopuła stała się symbolem miasta i nową rewolucyjną architekturą renesansu. Projekt Arnolfa, który stał się jeszcze bardziej imponujący po modyfikacjach Francesca Talentiego, pozostawiał w bazylice nierozwiązalnym ogromny problem przykrycia prezbiterium dachem. Projekt Arnolfa zawierał kopułę, ale niską, podobną do jakiegoś kulistego przykrycia typu bizantyjskiego, które jeszcze dzisiaj można oglądać w południowych Włoszech. Wirtualny portret takiej kopuły jest pokazany na fresku w Hiszpańskiej Kaplicy w kościele Santa Maria Novella, wykonanym w latach 1365-67, gdzie katedra jest ukazana z dziwną kopułą, która nigdy nie istniała. W końcu, katedra była tak ogromna, że zwykłe metody ustawiania rusztowania z ziemi nie mogły być użyte. Poza tym, wydawało się całkiem niemożliwe położyć dach nad obszarem o średnicy 45,5 m bez pewnego rodzaju wzmocnienia.

Rysunek i przekrój kopuły

Problem rozwiązał Brunelleschi, ekspert z zasad perspektywy i matematyki, entuzjasta technik konstrukcyjnych używanych przez starożytnych Rzymian. Najwięcej dały mu uważne studia kopuły Panteonu, który także był wykonany bez rusztowań i z podwójną ścianą. Po powrocie do Florencji, artysta zaproponował zbudowanie bębna nad prezbiterium. Kiedy ta struktura została wykonana (powodując konstrukcję kopuły nawet bardziej skomplikowaną), Brunelleschi powrócił do Rzymu, goniony desperackimi posłaniami z Opera del Duomo. Ewentualnie zasugerował ogłoszenie konkursu na projekt kopuły z następującymi założeniami: ośmioboczna, średnica przy podstawie - 46 m, budowana bez rusztowania i co najmniej podwojonych rozmiarów. Był całkowicie pewien, że wygra.

Bęben kopuły bez marmuru

Konkurs odbył się w roku 1418 i wygrał go bezapelacyjnie Brunelleschi. Dyrektorzy Opera del Duomo postanowili jednak, że Lorenzo Ghiberti (któremu właśnie udało się pozyskać komisję swoimi północnymi drzwiami do baptysterium) będzie współpracował, pełniąc jednocześnie funkcję nadzorcy. Brunelleschi poczuł się tak obrażony, że był bliski zniszczenia swojego modelu (taki sam, jaki dzisiaj możemy obejrzeć w muzeum "Opera del Duomo"), ale jego koledzy, Donatello i Luca della Robbia poradzili mu, żeby zamiast tego udawał chorego i pozostawił całą odpowiedzialność Ghibertiemu. Kiedy zrobił tak, jak mu poradzili, w pracach nastąpił zastój, a Ghiberti musiał się przyznać, że nie potrafi zrozumieć projektu i kontynuować robót.

Boczny widok kopuły

Po zwycięstwie nad rywalem, Brunelleschi przystąpił do prac przy kopule w 1420 roku i spędził przy nich resztę swojego życia. W międzyczasie jednak projektował też inne obiekty, które miały stanowić podstawową część profilu renesansowego Florencji. Produkt finalny, który stworzył i ukończył, składał się z podwójnej kopuły z cegły, ułożonej "w jodełkę", o wysokości 91 m, samo-podpierającej się i bazującej na niezwykłym systemie pływającego środka, zamiast stałego (który byłby niemożliwy do zastosowania ze względu na rozmiary). Zewnętrzna strona kopuły, z kulistymi sklepieniami i kamiennymi żebrami, wydaje się być większa i "powiększona" w stosunku do wnętrza, chociaż jest dokładnym odbiciem kształtu wnętrza.

Latarnia na szczycie kopuły

Cupolone lub wielka kopuła (jak mówią mieszkańcy Florencki) została ukończona w 1434 roku. Dwa lata później została na swoim miejscu umieszczona latarnia (od 91 do 114,5 m w pełnej wysokości), podczas gdy cztery trybuny zajmujące obszar w ośmioboku apsydy wykonano w 1438 roku. Dekoracje w latarni ukończono do 1446 roku, kiedy wielki architekt leżał na łożu śmierci. Ostatnie "szlify", dotyczyły aplikacji dekoracji w latarni (1461) i umieszczenia na czubku wielkiej, miedzianej kuli (1474). Kula, odlana w warsztacie Verrocchia i podniesiona dzięki maszynie zbudowanej przy pomocy Leonarda da Vinci, oderwała się po uderzeniu pioruna, 17-go lipca 1600 roku. Dwa lata później została zastąpiona przez większą. Marmurową tablicę, upamiętniającą to wydarzenie można ciągle oglądać na bruku placu za katedrą.

Niedokończona balustrada Baccia d'Angelo

Dekoracja galerii naokoło bębna nigdy nie została dokończona: balustrada, projektowana przez Baccia d'Agnelo wykonana została tylko z jednej strony. Ośmioboczny bęben nie spotkał się z uznaniem Michała Anioła. Określając go jako "klatka na świerszcze", ostatecznie przyczynił się do jego potępienia. Model Brunelleschiego został potem skopiowany przez Michała Anioła dla kopuły bazyliki Św. Piotra w Rzymie. Turyści potraktują zwiedzanie kopuły raczej spektakularnie. Chociaż podchodzenie do góry jest nieco męczące (463 stopnie), wycieczka ta jest niezwykle interesująca. Pozwala ona zrozumieć metodę zastosowaną przez architekta do budowy kopuły, a także dostarcza cudownego widoku na miasto. Można się także zatrzymać wewnątrz kopuły, w drodze do góry, żeby obejrzeć z bliska freski Sądu Ostatecznego, wykonane przez Giorgia Vasariego i Federica Zucchariego.