Przez wieki wiele dzieł sztuki było przenoszonych z katedry do
Muzeum Opera del Duomo. Wśród nich były posągi z fasady Arnolfa, chóry Donatellego i Luca della Robbia z zakrystii oraz pieta Michała Anioła. We wnętrzu katedry ciągle jednak można podziwiać inne dzieła: grobowiec biskupa Antonio d'Orso, popiersie Squarcialupiego i urnę Św. Zanobusa.
Matka Boska z grobowca d'Orso
|
Znajdujący się wysoko na wewnętrznej ścianie fasady
grobowiec biskupa d'Orso stanowi jedno z największych osiągnięć artysty ze Sieny,
Tino di Camaino, następcy Giovanniego Pisano. Dzieło pochodzi z roku 1321 i w sposób uroczysty przedstawia podobiznę bardzo popularnego w owych czasach biskupa, który bronił mieszkańców Florencji podczas panowania nad miastem cesarza Henryka VII (1312). Biskupa tego wychwalał Dante jako oswobodziciela w czasie wojny domowej pomiędzy czarnymi i białymi gwelfami.
Postać przybiera pozę niezwykłą, jak na prałata. Widzimy go siedzącego, odprężonego, z opartą głową i zamkniętymi oczami - jak umarły ułożony na tronie. Poniżej znajduje się inspirowany stylem klasycznym sarkofag, spoczywający na wielkiej półce wspartej na dwóch arkadach. Dwie części pomnika zostały w późniejszych czasach zdemontowane - pewne rzeźby są w
Muzeum Bargello, inne zostały sprzedane do muzeów i kolekcji za granicą.
Nieco dalej, po lewej stronie nawy odnajdujemy
popiersie Antonio Squarcialupiego, wykonane przez
Benedetto da Maiano w 1490 roku. Tego sławnego organistę czci znajdujące się tu epitafium napisane przez Agnolo Poliziano. Podczas prac wykopaliskowych w Santa Reparata wydobyto grobowiec jednego z jego przodków, zmarłego w roku 1313, Niccolo Squarcialupiego, który musiał być niezwykle ważną postacią, skoro grobowiec jego umieszczono w głównej bazylice miasta.
Ghiberti: urna Św. Zanobusa
|
W środkowej kaplicy apsydy głównej znajduje się
grób ("
Arca sepulcralis")
Św. Zanobusa - biskupa, świętego i patrona Florencji (patronował wspólnie ze Św. Janem Baptystą), który zmarł w roku 429, początkowo został pochowany w San Lorenzo, a następnie w IX wieku przeniesiony do nowej katedry. Żeby mieć pewność, że obiekt, w którym mają być złożone zwłoki Świętego będzie dziełem sztuki godnym tego patrona, prace nad tym obiektem zlecono
Lorenzo Ghibertiemu, który właśnie pracował nad "
Wrotami raju" w baptysterium. Jeszcze raz artysta ten zademonstrował swój wielki talent jako rzeźbiarz i złotnik. Wspaniała urna odlana z brązu ukazuje sceny z życia Świętego. Zgodnie ze stylem gotyckim, zastosowano jednoczesną narrację różnych momentów tego samego epizodu.
B. Bandinelli: detal z balustrady prezbiterium
|
Dawne ogrodzenie w prezbiterium
|
Wszystkie płaskorzeźby i rzeźby, które dawniej dekorowały
balustradę prezbiterium zostały gdzieś przeniesione (głównie do Muzeum Opera del Duomo). To olbrzymie ogrodzenie, wykonane przez
Baccio Bandinelliego w latach 1547-1572 na podstawie projektu Giovanniego di Baccio d'Agnolo i rozebrane w roku 1842, stanowiło jeden z wkładów wniesionych przez młodego księcia Cosimo I Medyceusza w kierunku wzbogacenia katedry. Jej ikonografia odzwierciedlała nową "polityczną" rolę Kościoła, wytyczoną przez Radę "Trent" i gloryfikowaną również w Sądzie Ostatecznym umieszczonym w kopule.
Bandinelli: grupa rzeźb nad ołtarzem
|
W 1551 roku Ojcowie Rady faktycznie wprowadzili "dekret o Eucharystii", który zatwierdzał obecność ciała i krwi Chrystusa w konsekrowanej Hostii. Rok później, w ślad za tym,
Bandinelli umieścił nad głównym ołtarzem gigantyczne
ciało Chrystusa podtrzymywane przez aniołów i uwieńczone posągiem Boga Ojca (inspirowany Sądem Ostatecznym Michała Anioła z Kaplicy Sykstyńskiej).
Posągi Adama i Ewy umieszczono za ołtarzem, kierując się dekretem Rady "Trent" o grzechu pierworodnym z 1546 roku. Te ostatnie figury są dzisiaj w Muzeum Bargello, podczas gdy grupę rzeźb z Chrystusem i Bogiem Ojcem można oglądać w Santa Croce.
|
|
Bandinelli: posągi znajdujące się poprzednio nad ołtarzem
|
Rzeźby
drzwi kanonicznych (dzieło Lorenzo di Giovanni d'Ambrogio z końca XIV wieku, dokończone przez Piero di Giovanni Tedesco), a przede wszystkim te z
drzwi Mandorla (po przeciwległej północnej stronie) można oglądać na zewnątrz.
Nanni: Wniebowzięcie Maryi
|
Dekoracje drzwi stanowią przykład rzeźby florenckiej z okresu między gotykiem i renesansem. Zawierają one dzieła takich artystów, jak
Niccolo di Piero Lamberti z Arezzo, zamieszkały od roku 1388 we Florencji, który zainspirowany przez Praxitelesa, stworzył niezwykłą
rzeźbę nagiej Wenus oraz
Nanni di Banco, twórca płaskorzeźby "
Wniebowzięcie Matki Boskiej" (1414-1422), która powstała przy współpracy tego artysty z młodym Donatello i z Luca della Robbia.
Donatello wyrzeźbił pewne elementy nad drzwiami, a także posążki proroków. Środkowa mozaika Wniebowzięcia jest autorstwa Domenico Ghirlandaio (1491) i zastąpiła płaskorzeźbę z tego samego tematu wykonaną przez Jacopo della Quercia (1404-1409), którą można obecnie obejrzeć w Muzeum Opera del Duomo.